लम्पी स्किन रोग लागेका गाईभैँसीको दूध खानु हुन्छ कि हुँदैन ?

कृषि

गृहपृष्ठ
कृषि
लम्पी स्किन रोग लागेका गाईभैँसीको दूध खानु हुन्छ कि हुँदैन ?

लम्पी स्किन रोग लागेका गाईभैँसीको दूध खानु हुन्छ कि हुँदैन ? यो रोगका कारण झन्डै छ महिनासम्म साँढे तथा राँगाहरूमा प्रजनन क्षमता नहुने अनि लामो बेतान्तर भई गाईभैँसीको दूध उत्पादनमा समेत ४० देखि ५० प्रतिशतसम्म कमी हुने अनुसन्धानहरूबाट देखिएको छ।

शुक्रबार, साउन १२, २०८० समय खवर

काठमाडौं । काठमाडौं उपत्यकाभित्रको चाँगुनारायण नगरपालिकास्थित खरीपाटीका पशुपालक शिवप्रसाद अधिकारीले डेढ महिनाभित्र चारवटा बस्तुभाउ गुमाउनुपर्‍यो । अहिले देशको ७७ वटै जिल्लामा प्रकोप बनेर फैलिएको लम्पी स्किन रोगको व्यथाले च्यापेर उनले पालेका तीन गाई र एक बाच्छा मरे।

“सुरुमा तिनलाई ज्वरो आयो। खाना रुचेन। हामीले केही औषधि, भिटामिन दिएका थियौँ। जीउभरि फोकैफोका आयो। उठबस गर्न नसक्ने भए। त्यसपछि पाँच(सात दिनमै बिते,” अधिकारीले भने । रोग लाग्नासाथ स्थानीय प्राविधिकहरूले आएर नियमित हेरेको र केही भिटामिन औषधि दिए पनि बचाउन नसकिएको उनले भने । उनको गोठका अन्य पाँचवटा गाईमध्ये दुईवटा सङ्क्रमित भएर निको भए भने अन्यलाई सङ्क्रमण नभएको उनले सुनाए। “एउटा गाईकै डेढ लाख रुपैयाँ घटी नपर्ने हुँदा आर्थिक क्षति त छँदै छ, मनमा परिवार गुमाएको जस्तै भएको छ।”

सङ्क्रमित गाईभैँसीको दूध खानुहुन्छ ?

सामान्यतया लम्पी स्किन लागेको बस्तुभाउको दूध खान मिल्ने विज्ञहरू बताउँछन्। “किनभने लम्पी स्किन रोग गराउने भाइरस जूनोटिकु होइन। अर्थात् त्यो भाइरस पशुबाट मानिसमा सर्दैन। तर यसको सङ्क्रमण हुनासाथ पशुको उत्पादन ८० प्रतिशतले घटिहाल्छ। दश लिटर दूध दिने गाईले दूई लिटर मात्र दिन सक्छ,” नेपाल पशु चिकित्सा परिषद्का उपाध्यक्ष डा स्वयम्‌प्रकाश श्रेष्ठले भने।

“त्यसैले दूध खाँदाखेरि रोग सर्ने भन्ने त हुँदैन। तर बिरामी पशुलाई एन्टिबायोटिकजस्ता औषधि दिइएको छ भने कम्तीमा १४ दिन त्यसको दूध उपभोग गर्न हुँदैन भन्ने मान्यता छ,” उनले भने।गाउँघरमा पनि मानिसहरूले आफ्नै हिसाबले सङ्क्रमितको दूध खाने कि नखाने भनेर निर्णय गर्ने गरेको पशुपालक शिवप्रसाद अधिकारीले बताए। “कतिले दूध खानु हुँदैन भनेर खाएनन्, कतिले खाए। आआफ्नो हिसाबले त्यसो गरिरहेका छन्,” अधिकारीले भने।

पशुसेवा विभागका अधिकारीहरूले गाईभैँसीको दूध वा राँगाभैँसीको मासु उपभोग गर्दा यो रोग सर्ने प्रमाण नभएकोले दुबिधा नलिन आग्रह गरेका छन्। बिरामी पशुको हेरचाह गर्दा यो रोग सर्ने डर मान्नु नपर्ने पनि उनीहरू बताउँछन्।

के छ अहिलेको अवस्था ?

नेपालमा गाईभैँसीको सङ्ख्या झन्डै सवा करोड छ। अहिले देशैभरि गरेर १० लाख ५४,००० गाईभैँसी लम्पी स्किनबाट सङ्क्रमित भइसकेको पशुसेवा विभागका प्रवक्ता एवं वरिष्ठ पशु विकास अधिकृत डा चन्द्र ढकालले बताए। तीमध्ये ४८,००० भन्दा धेरैको ज्यान गइसकेको छ। अहिले सक्रिय सङ्क्रमित बस्तुभाउको सङ्ख्या नै दुई लाख ३७,००० रहेको सरकारी तथ्याङ्क छ।

हुँदाहुँदा अब माथिल्लो भेगका चौँरी गाईहरूमा पनि यो सङ्क्रमण सल्किसकेको डा श्रेष्ठले बताए । “चैतमा कोशी प्रदेशबाट सुरु भएको यसपालिको प्रकोपले सबभन्दा धेरै सुदूरपश्चिम, कोशी र कर्णाली प्रदेश प्रभावित भए। ती प्रदेशमा अहिले सङ्क्रमण केही मत्थर भएको छ भने मधेश र बागमतीको प्रदेशमा भने बढ्दै छ,” ढकालले भने।

अहिले सङ्क्रमण कम भएका क्षेत्रमा खोप लगाउने काम बढी गरिएको र खोपको व्यवस्था गरी यसलाई विस्तार गर्दै लगिने उनले बताए । नेपाल पशु चिकित्सा परिषद्ले गरेको अध्ययनअनुसार यो रोगको सङ्क्रमणले पार्ने असर चौतर्फी हुन्छ – पशुको मृत्यु हुने देखि लिएर दूध र मासु उत्पादनमा ह्रास आउने, पशुमा प्रजनन समस्या हुने, छालामा समस्या हुने र निको भएको पशुलाई पूर्ववत् अवस्थामा ल्याउनका लागि थप पोषण खर्च लाग्ने।

यो रोगका कारण झन्डै छ महिनासम्म साँढे तथा राँगाहरूमा प्रजनन क्षमता नहुने अनि लामो बेतान्तर भई गाईभैँसीको दूध उत्पादनमा समेत ४० देखि ५० प्रतिशतसम्म कमी हुने अनुसन्धानहरूबाट देखिएको परिषद्ले जनाएको छ। कतिपयमा दीर्घकालसम्मै बाँझोपनाको अवस्था आइपर्ने बताइन्छ।
परिषद्को अध्ययनमा नेपालमा यो रोग लागेका मध्ये झन्डै चार प्रतिशतको मृत्यु हुने गरेको पाइएको छ भने सङ्क्रमण हुनासाथै प्रतिपशु ४९,१३५ रुपैयाँको औसत क्षति भइहाल्छ। अहिलेसम्म १०.५ लाख बस्तुभाउ सङ्क्रमित भएको सरकारी तथ्याङ्क हेर्दा त्यसले ५१ अर्ब रुपैयाँभन्दा धेरै क्षति भइसकेको देखिन्छ। पशु सेवा विभागले भने अहिले क्षतिको पूर्ण मात्रा निर्क्योल नभइसकेको बताएको छ। बिबिसी नेपाली सेवा बाट ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन १२, २०८० १६:०६

प्रतिक्रिया दिनुहोस्